ابطحی ـ مسجد جامع يزد يكی از بناهای تاريخی ايران و گلدسته‌های بلند مسجد از خصوصيات منحصر به فرد آن است.

يكبار در حياط مسجد با اصغر آقا، خادم جوان تر مسجد هم صحبت شديم. لهجه­ی غليظ يزدی، به قول خودش و با تأكيد روی «ق»، قد و قامت مسجد را تعريف می‌كرد. كمی كه از وضع عمومی مسجد حرف زد، احساس صميميتی با ما كرد. به خصوص وقتی فهميد محمد آقا، پسر آقای صدوقی امام جمعه­ی يزد كه خواهرزاده­ی خاتمی هم هست همراه ماست.

اصغر آقا گفت: يكی از مسائل وقت گير ما، مراجعه­ی مداوم خانم­هايی است كه به قول او بخت­شان بسته است. مي­گفت كه گلدسته­های اين مسجد 57 متر طول دارد و 147 پله. در اين منطقه معروف است كه اگر خانم بخت بسته­ای  درشب جمعه اين 147 پله را طی كند و به تناوب در طول مسير 41 عدد گردو را بشكند و آن بالا سوره يس را بخواند و نيز قطعه شعری كه گفت خانم‌هايی كه مراجعه می‌كنند، همه آن شعر را ياد دارند را بخواند حتماً بختش باز می‌شود.

خوشحال بود كه ماه محرم و صفر است و در اين دو ماه خانم‌ها­ی محلی جهت صعود به بالای گلدسته به مسجد نمی آيند.

باورش برای ما سخت بود، ولی اصغر آقا كه از بچگی در مسجد بزرگ شده بود و چند سالی است كه لباس خدمتگزاری به مسجد را به تن كرده مي­گفت كه يكی از كارهای سخت و وقت گير ما جمع كردن گردوهای شكسته از مسير پله‌های گلدسته‌هاست.

يكی از گلدسته‌های مسجد جامع يزد، يك راه پله برای رفت و برگشت دارد و ديگری كه توسط استاد محمد كدوك بعد از گلدسته­ی اول ساخته شده دو مسير جداگانه برای رفت و برگشت وجود دارد!

اين سنت‌های محلی هم در جای جای ايران حكايتی است كه بخش مهمی از تحقيقات ميدانی جامعه شناسی ايران می‌تواند باشد.