بم در 193 کيلومتری جنوب شرقی کرمان واقع بود با کوههای مرتفع و آبهای زيرزمينی سرشار. به همين دليل دو نوع آب و هوای سرد کوهستانی و آب و هوای گرم و خشک را داشت.

شهر بم يک از کهن ترين مراکز شهرنشينی ايران بود. تپه های تاريخی "بيدرون " در 10 کيلومتـــــــری شمال و تل آتشی در دارستان در فاصله 30 کيلومتری شرق بم که متعلق به هزاره های دوم تا چهارم قبل از ميلاد مسيح است گواه اين قدمت تاريخ است.
زندگی در بم واطراف آن از شش هزار سال قبل شکل گرفته و در دورانی از تاريخ در مکانی که " ارگ " ناميده می شد و در زلزله ديروز ويران شد، تمرکزی به وجود آمده بود.

بم بعلت قرار گرفتن در مسير يکی از مهمترين شاهراههای بين المللی عهد باستان " راه ادويه" نام گرفته بود که از شعب اصلی و مهم راه ابريشم محسوب می شد. راه تجارت بين شرق و غرب که اهميت استراتژيک مهمی داشته است.

صنعت ابريشم بافی به احتمال قوی از چين و از طريق جاده ادويه (ازطريق هند) به بم رسيده بود.

شهرهای بزرگی مانند نرماشير , ريگان، دارزين و سنا در منطقه وجود داشته که اين شهرها تا قرن ششم هجری از آبادانی فراوان برخوردار بوده اند و در دوره های فترت بعدی از بين رفته اند. علاوه برارگ بم آثار باقيمانده از اين شهرها و قلعه های باستانی با عظمت ديگری مانند قلعه های پيرماه شاه ( افضل آباد) , قلعه جمالی , دارستان , قلعه (قلعه شهيد) , قلعه نعيم آباد و آثارديگری در منطقه مشاهده می شود که نشان از تمدن کهن و آبادانی منطقه داشت.

ارگ بم که درواقع در روزگاران کهن شهر بم همين قلعه بود، در شمال شرقی شهر بم, بربالا و دامنه صخره ای عظيم با خشت و گل ساخته شده بود. سابقه تاريخی ارگ بم به موجب نوشته های تاريخی , از جمله حدودالعالم و تاريخ وزيری به دو هزار سال پيش می رسيد . ارگ بم تاحدود 180 سال پيش  هنوز محل سکونت عده ای از اهالی بم بود.

 
مجموعه ارگ بم , شامل شهر قديم و قلعه, قريب به 20 هکتار (طول ضلع غربی ارگ 520 و عرض آن 430 متر می باشد ) وسعت داشت و مسافت ارگ و قلعه , قريب 6 هکتار بود.

سه سمت قلعه را باغ و خانه های مسکونی و زمينهای کشاورزی محصور نموده و ضلع شمالی در امتداد رودخانه پشت رود قرار گرفته است.

دورتادور قلعه خندقی های عميق وجود داشت که آن را از يورشها مصون می داشت، اما آنچه ويرانی آن را موجب شد نه يورش انسانی، که يورش طبيعيت بود . 38 برج ديده بانی در فواصل معين روی باروهای قلعه قرار داشتند.

درميان قلعه عمارت حاکم نشين برروی صخره ای طبيعی بنا شده بود که دارای پنج طبقه بود و همگی از خشت و گل.

ستونها و قوسها باقی مانده در قلعه بم، مغازه های نانوايی , روغنگيری و قفسه های خشتی در بازار قلعه نشان از رونق گذشته آن داشت.

 در دوره اسلامی , دو مسجد با نامهای مسجد جامع و مسجد حضرت محمد و حسينيه شامل يک صحن , يک ايوان دو طبقه قرينه هم و چند اتاق در ارگ تاريخی بم ساخت شده بود که همه آنها در اين زلزله نابود شد.

در ارگ قم يک زورخانه به شيوه ساير ورزشگاههای سنتی از چهار ايوان , يک گنبد و گود نيز وجود داشت که آنها نيز ويران شد.

در داخل ارگ يک کوچه سرپوشيده وجود داشت که به سابات يهوديان شهرت داشت .

ارگ بم تنها يک ورودی داشت که طاق ورودی آن قابل مقايسه با قوسهای دوره ساسانی بود. لطفعليخان زند در همين قلعه بوسيله محمدلی خان زابلی حاکم قلعه بم دستگير شد. آخرين محاربه در اصطبل همين قلعه روی داده بود.

ارگ بم تا سال 1254 هـجری قمری و غائله آقاخان محلاتی مسکونی بود.

درسالهای گذشته، تنها مسجد , مجموعه ميرزانعيم , خانه مشهور به خانه احمدی يا زابلی و خانه حاکم و چنداثر ديگر تعميرشده بود.

تعميرحاکم نشين قلعه درحدود سالهای 1337 هجری شمسی به بعد توسط اداره باستان شناسی و آموزش و پرورش بم صورت گرفت. تعميرات اساسی ارگ از سال 1352 هجری شمسی شروع شد و هر سال به طور متوسط شش ماه در ارگ کار شد.