|
رقابت
سياسی در بغداد، برای تشكيل
دولت جديد در اين كشور، عليرغم
جلساتی كه تاكنون به همين منظور
تشكيل شده بی پايان به نظر می
رسد.
اولين
اقدام برای تشكيل حكومت جديد
برگزاری اجلاس ناصريه بود كه
موضوع اصلی آن برقراری حكومت
جديد برای عراق بود.
در
حاليكه جرج بوش با كارتهای مخصوص
بخود مشغول بازی است ،
گروههای متفاوت عراقی همه
تلاش خود را برای رسيدن به مناصب
حكومتی به خرج ميدهند. بسياری
از گروه هائی كه خود را مناسب
تشكيل دولت در عراق می دانند
گروهها و شخصيت هائی هستند كه
تقريبا همگی توسط اين يا آن قدرت
خارجی حمايت ميشوند.
گفته
می شود گروههای اپوزيسيون
عراقی معمولا بر اساس قوميت
تقسيم می شوند. اما اين روش
نادرستی برای تقسيم آنهاست.
برای مثال شيعه ها در واقع در همه
احزاب و گروهها حضور دارند. حتی
كردها به دو گروه اصلی و دهها
گروه كوچكتر تقسيم می شوند، در
همان حال كه شخصيت های كرد در
گروههای عرب نيز نفوذ دارند.
اگر
كردها را از بقيه جدا كنيم، بعضی
كارشناسان گروههای عراقی را
به سه گروه تقسيم می كنند:
1- ژنرال
های سابق كه هنوز اميدوارند عراق
به شكل سنتی توسط نظاميان اداره
شود. آنها
به
حضور نظامی امريكا و نقش
نظامی عراق در آينده اميد بسته
اند.
سازمان افسران
آزاد كه
بوسيله ژنرال سابق نجيب
الصالحی رهبری می شود از
جمله تشكيلات اين افسران است. او
چهار سال رياست شاخه نظامی گارد
رياست جمهوری عراق را عهده دار
بود. پنجاه ساله است و در حوالی
واشنگتن زندگی می كند. او
روی دوستان زيادی كه در بغداد
دارد حساب می كند.او برای
بازگشت به عراق مصمم است. الصالحی
معتقد است سامان يابی دوباره
ارتش عراق بايستی در اولويت
نيروهای ائتلاف به رهبری
آمريكا باشد، زيرا عراق خلع سلح
شده، ضعيف و شكننده است و به همين
دليل ميتواند طعمه ای وسوسه
انگيز باشد برای همسايگان آن
برای دخالت در امور داخلی
عراق. ما به يك ارتش قوی برای
دفاع از خود احتياج داريم.
رهبر
نظامی ديگری بنام ژنرال
نظير الخزراجی نيز
مطرح است، كه 64 سال دارد و در
دانمارك زندگی می كند. او تنها
نجات يافته از جمع 5 ژنرال شورشی
عراق در جريان سلط صدام حسين بر اين
كشور است. او ساعاتی پيش از
بازداشت توسط الجهاز
خاص يا سازمان امنيت ويژه صدام
در سال 1996 موفق به فرار از كشور شد.
كردهای عراق اعتقاد دارند
الخزراجی در بمباران شيميايی
حلبچه دست داشته است، كه البته او
اين اتهام را رد می كند.
الخزراجی سنی مذهب و مورد
حمايت عرستان سعودی و مخالف
سپردن قدرت حكومتی به شيعيان
عراق است.
ژنرال
ديگری كه نامش در كنار دو ژنرال
ديگر مطرح است و توسط سوريه حمايت
ميشو مصطفی نقيب
است كه 70 سال دارد. مصطفی
النقيب نيز ژنرال سابق و قائم
مقام ستاد ارتش صدام حسين بوده است.
سه ژنرال ديگر به اسامی توفيق
الياسری ، فوزی
الشامری و مهدی
الدوالمی نيز كه همگی از
مغضوبان صدام حسين بوده اند نيز خود
را كانديدای بازسازی ارتش
عراق و داشتن نقشی قدرتمند در
دولت آينده اين كشور می دانند.
آنها نيز يا مورد حمايت انگلستان
اند و يا از سوی كشورهای
كوچكتر عربی و يا از سوی شيخ
نشين های ثروتمند خليج فارس
حمايت می شوند.
گروه
غير نظامی ها
غير
نظاميان عراقی كه خود را واجد
شرايط تشكيل دولت در عراق می
دانند و رقيب نظاميان ياد شده در
بالا هستند به چهار گروه تقسيم
ميشوند:
1-
مجلس اعلای انقلاب اسلامی،
يك گروه بنيادگرای اسلامی و
مورد پشتيبانی مالی و حتی
نظامی ايران است. رهبر اين گروه
آيت الله سيد محمد
باقر حكيم
طباطبايی است كه همفكران و
ياران زيادی در بين روحانيون
ايران دارد. مجلس اعلا يك سپاه از
معاودان عراقی، اسرای جنگ
عراق و عده ای از افراد سپاه
پاسداران ايران را در اختيار دارد.
اين سپاه كه شمار آن تا 10 هزار نفر
حدس زده می شود سپاه
بدر نام دارد. آنها همگی در
ايران تعليم ديده و مجهز شده اند و
بسياری اعتقاد دارند با "القاعده"
پيوند قديمی دارد. سپاه بدر در
نزديكی مرزهای ايران و عراق
منتظر علائمی است تا به خاك عراق
وارد شود، اما تاكنون امريكا با اين
ورود موافقت نكرده و حتی در
ابتدای حمله نظامی به عراق
واحدهائی از آنها را كه داخل
عراق شده بودند تارومار كرده و به
ايران بازگرداند.
سيد
باقرحكيم
كه هنوز در تهران بسر می برد و
منتظر نتيجه رايزنی های ايران
با امريكا برای يافتن اجازه
بازگشت به عراق است، از ابتدای
سقوط صدام حسين هر چند وقت يكبار
وعده بازگشت به عراق را داده است و
اين در حالی است كه رهبران ديگر
گروه های سياسی برای
بازگشت به عراق منتظر اجازه امريكا
نمانده اند. از جمله رهبران حزب
كمونيست عراق.
حكيم
می گويد آماده شركت در
بازسازی سياسی عراق است و
تاكيد می كند كه گروه او قصد
ندارد در عراق يك جمهوری
اسلامی شبيه جمهوری اسلامی
ايران برپا كند. او مدعی است كه
مجلس اعلای انقلاب اسلامی
عراق خواستار برقراری
دمكراسی و پلوراليسم درعراق است
اما همينگه نام گروه خود را "مجلس
اعلای انقلاب اسلامی” انتخاب
كرده برای ترديد نسبت به
ادعاهای او كافی به نظر می
رسد، گرچه اخيرا اعلام آمادگی
برای حذف پسوند "انقلاب
اسلامی” از نام مجلس اعلا كرده
است .
رهبران
مجلس اعلای انقلاب اسلامی
عراق تاكنون چند بار برای
همكاری با بريتانيا، آمريكا و
ديگر كشورهای محور اعلام
آمادگی كرده اند.
شيعيان
عراق رهبری واحدی ندارند و به
همين دليل مجلس اعلای انقلاب
اسلامی عراق نمی تواند يگانه
سخنگوی شيعه مذهب ها در عراق
باشد و خود درگير نوعی رقابت
سياسی با ديگر تشكل های
مذهبی شيعه است. حزب الدعوه
اسلامی شايد
بزرگترين رقيب مجلس اعلای
انقلاب اسلامی باشد كه
پيوندهای بين المللی با اخوان
المسلمين جهانی نيز دارد.
رهبر
برجسته اين گروه آيت
الله محمد بحر العلوم
است. حزب الدعوه در عين داشتن
پيوندهای قوی بين المللی
با اخوان المسلمين جهانی، از
سوی سوريه و بعضی از روحانيون
ايرانی نيز حمايت ميشود.
سومين
گروه شيعه ها حزب
العمل السلامی است كه توسط
آيت الله محمد
تقی مدرسی رهبری
می شود. مركز اين گروه در دمشق
است، اما از حمايت مالی و
سياسی شيعيان كشورهای عربی
خليج فارس برخوردار است.
جامعه
شيعيان چند پارچه عراق حال كه
روحانيون سنتی آن امكان يافته
اند با اين اكثريت ساكن عراق ارتباط
برقرار كنند دستخوش تغييرات جدی
است و به همين دليل دور از انتظار
نيست كه تشكل های جديد و
فراگيری در ميان شيعيان عراق
تاسيس شود كه نه تنها با گروه های
سنتی قديمی فاصله داشته
باشند، بلكه به نوعی مدرنيسم
اسلامی گرايش داشته و از اين نظر
مورد حمايت امريكا و غرب نيز قرار
گيرند. با آنكه هنوز زود است در باره
تاسيس احزاب اسلامی جديد و
متمايل به مدرنيسم در عراق صحبت
شود، اما حتی موضع گيری های
جديد آيت الله سيستانی در نجف
نيز نشان دهنده وجود و رشد چنين
انديشه ها و تشكل هائی است. آيت
الله علی محمد سيستانی از
مراجع شيعه عراق است كه اخيرا رايزنی و مشاوره
برای تشكيل يك گروه سياسی
مركب از شيعيان ميانه رو عراق را
آغاز كرده است. در صورت ورود به صحنه
چنين احزابی به صحنه سياسی
عراق و برقراری نوعی
دمكراسی و پارلمانتاريسم در
عراق كه لازمه آن رقابت سياسی و
رفتن به پای صندوق های رای
است، ديگر در اختيار داشتن
واحدهای نظامی ( شبيه آنچه
مجلس اعلای انقلاب اسلامی
عراق تحت عنوان سپاه بدر دراختيار
دارد) نه تنها اعتباری برای
احزاب سياسی نيست، بلكه حذف آنها
از صحنه سياسی را بدنبال خواهد
داشت، بويژه اگر امريكا متمايل به
بازسازی ارتش عراق( چه بصورت
فدرال و چه بصورت متمركز) باشد، كه
در اينصورت خلع سلاح مجلس اعلای
انقلاب اسلامی خود می تواند
منجر به حذف سياسی اين تشكل شيعه
مورد حمايت جمهوری اسلامی شود.
جلوگيری از ورود واحدهای مسلح
سپاه بدر به عراق و حتی تعلل
امريكا در موافقت با بازگشت آيت
الله حكيم به عراق باحتمال بسيار به
نتيجه مذاكرات و تفاهم ها در اين
زمينه ها بستگی دارد.
تكنوكرات
ها
درگروه
تكنوكرات ها دو گروه از ديگران
بيشتر فعال اند. اولين آنها گروه
تازه تاسيس يافته شورای
حاكميت ملی عراق است
كه توسط عدنان پاچه
چی وزير امر خارجه سابق
عراق رهبری ميشود. او 80 ساله و يك
ديپلمات قديمی است كه توسط
بريتانيا و مقامات كاخ سفيد حمايت
می شود. او سنی مذهب است و اگر
زمانی عراق به يك دمكراسی
برسد می تواند قوت قلبی
دوباره باشد برای حاكميت نخبگان
سنی كه بنظر ميرسد قدرت سنتی
خود را از دست داده اند. موقعيت پاچه
چی با حمايت گروه برجسته ای
از مبارزان شيعه برهبری ليث
كعبه كه
بتازگی بدور او گرد آمده اند
تقويت يافته است.
قدرتمندترين
گروه تكنوكرات ها در حال حاضر كنگره
ملی عراق است كه توسط
بانكدار سابق احمد
چلبی رهبری می شود.
او كه مورد حمايت وزارت دفاع
آمريكا، پنتاگون است، با واكنش
های منفی از سوی سازمان سيا
و مقاماتی در كاخ سفيد روبروست.
چلبی از يك خانواده برجسته شيعه
در بصره است. او بهمرا هزار
جنگجوی مسلح عراقی كه در
آمريكا تعليم ديده بودند اولين
رهبر يك گروه تبعيدی اپوزيسيون
بود كه وارد عراق شد. گروه او كنترل
شهر ديوانيه را در مركز سرزمين شيعه
بدست گرفت. پنتاگون به او اجازه داد
تا كنترل شهرهای كوت، العماره و
بوعقبه را نيز كه جنگ اخير در عراق
تاثيری بر آن شهرها نگداشته بدست
گيرد.
چلبی
تاكيد
دارد فقط حزب او ميتواند يك تغيير
اساسی كه عراق نيازمند آن است را
تدارك ببيند تا الگويی از
دمكراسی برای ساير كشورهای
عربی باشد. چلبی می گويد
هرگونه راه حل نيمه كاره و هرگونه
تلاش برای ادامه سيستم قبلی
با روشی جديد باعث ناكام ماندن
تلاشهای جرج بوش برای تامين
دمكراسی برای خاورميانه
عربی است.
گروه
ديگر تكنوكرات ها نهضت
مشروطه سلطنتی است كه بوسيله
شاهزاده علی بن
احسين الهاشمی از بستگان
ملك عبدالله دوم پادشاه اردن
رهبری می شود.اين شاهزاده
می گويد كه گروه او خواهان يك همه
پرسی پس از دوسال است. دراين همه
پرسی از عراقی ها سئوال خواهد
شد كه آيا مايل به بازگشت به سيستم
سلطنتی كه در سال 1958 بوسيله
كودتای نظامی سرنگون شد هستند
يا خير. او ميگويد: ما بايستی
نتيجه را قبول كنيم .همه آنچه ما
می خواهيم يك سيستم دمكراتيك است
كه بوسيله مردم عراق اداره شود.
از
سلطنت طلب ها شاهزاده
الحسن بن طلال عموی
پادشاه اردن و شاهزاده رعدابن زايد الهاشمی برادرزاده
آخرين پادشاه عراق(ملك فيصل دوم)نيز
رقابت ها را رهبری می كنند.
گروه
ديگر اتحاد ملی
عراق نام دارد كه بوسيله دكتر
اياذ العلاوی رهبری
می شود.او يك شخصيت مهم از بعثيان
عراق است كه هنگام اشغال كويت از
صدام حسين جدا شد. او مورد حمايت
سازمان سيا و مقامات كاخ سفيد است
تا بعنوان پشتيبان برای احمد
چلبی استفاده شود. گروه
العلاوی رهبری كودتای
ناكام عليه صدام حسين در سال 1996 را
بعهده داشت.
علاوه
بر گروههای يادشده سازمانهای
ديگری هم در عراق وجود دارند.
1- حزب
كمونيست عراق
با وجود اينكه به سه شاخه تقسيم شده
است، هنوز هزاران عضو دارد. اين حزب
می تواند نقشی ورای توان
واقعی خود در عراق آشفته پس از
جنگ بازی كند.
2-
بعضی تبعيديان حزب بعث به
رهبری اسماعيل
القادری در تلاش برای
احيای سازمان جديدی هستند.
آنها مورد پشتيبانی پان عربهای بعثی سوريه هستند
كه از سال 1956 در قدرت بوده اند.
3- كردها
كه 20% مردم 24
ميليونی عراق را نمايندگی
می كنند نيز توسط دو گروه اصلی
هدايت ميشوند: حزب دمكرات
كردستان به رهبری مسعود
بارزانی و اتحاديه
ميهنی كردستان برهبری جلال
طالبانی.
حزب
دمكرات كردستان عراق به گروههای
سنتی محافظه كار نزديك است، در
حاليكه اتحاديه ميهنی پيرو
نوعی سوسياليزم خود ساخته است.
اختلاف آنها ناشی از نوعی
رقابت جاه طلبانه شخصيتی و
محلی است. حزب دمكرات كه به فرقه
های مبهم مذهبی كردی نزديك
است از پشتبانی گسترده كردها و
بويزه كردهائی برخوردار است كه
با لهجه شمالی صحبت ميكنند.
اتحاديه ميهنی به گروههای
سنتی و سنی كردها كه به لهجه
جنوبی صحبت می كنند نزديك است
و كماكان به نوعی سوسياليزم
خودساخته باور دارد.
البته
كردهای شيعه را نيز نبايد فراموش
كرد كه بنام فيليها
در تلاشند در كنار دو گروه ديگر
بخود هويت ببخشند.همچنين
گروههايی چون يزيديان
و الحق
كه بخاطر داشتن لهجه ای خاص
بعنوان كرد با آنها برخورد نمی
شود.
بقيه
گروههای مهم قومی شامل تركمن
ها ، كلدانيان
و آشوريان
نيز احزاب مخصوص به خود را
دارند. نهضت تركمن
های عراقی كه 1%
جمعيت عراق را نمايندگی می
كند بوسيله تركيه حمايت می شود و
خواستار خودمختاری در سرزمين
های نفت خيز موصل و كركوك هستند.
آنچه
ايالات متحده ممكن است انجام دهد
نامعلوم است.
به
توصيه مقامات كاخ سفيد كه از
اختلافات چلبی و پاچه چی
ناراضی اند، اخيرا نوعی
مصاله بين آنها پديدار شده است.
درعين حال كنعان
مكيه يكی
از شخصيت های روشنفكرصاحب نام يك
شورای حكومتی را رهبری
می كند، در حاليكه پاچه چی هيئتی
مشورتی را بجای پارلمان موقت
را رهبری می كند، احمد
چلبی نيز به رياست كميته ای
چشم دوخته كه نقش كابينه
انتقالی را قرار است بازی
كند. كنعان مكيه سيزده امتياز
جدول ارائه شده در نشست ناصريه را
از آن خود ساخت، اما در كنار همه اين
رقابت ها، در حال حاضر اين ژنرال
بازنشسته آمريكايی جی گارنر
است كه بر عراق حكم ميراند.
منبع :
روزنامه گلف نيوز 23/4/2003
عنوان مقالهWaiting
in the wings for president’s office است
ترجمه و
تدوين از سياوش سالك برای پيك نت
|
