علی هاشمی رئيس فعال ستاد مبارزه با مواد مخدر جمهوری اسلامی كه بدليل گفتگوهای اخيرش با مطبوعات و صراحت در بيان واقعيات مربوط به اعتياد در ايران، بعيد به نظر می رسد زمانی طولانی بر اين مسند باقی بماند. مافيای قدرتمند مواد مخدر، كه حتی در مصاحبه زير نيز با صراحت و از قول عالی مقام ترين مسئولين جمهوری اسلامی به آن اشاره می شده، پوست خربزه را بزودی زير پای او نيز خواهند گذاشت. او در آخرين مصاحبه خود با روزنامه وقايع اتفاقيه گفت:

... من 10- 20 جلسه با مسئولين در ارتباط با مواد مخدر و وزير و آقای خاتمی داشتم و به اين نتجيه رسيديم كه برای جلوگيری از اين فاجعه، راه های سخت افزاري( بگيرو بكش و اعدام كن) به جائی نخواهد رسيد. تا به حال 1000 باند را در ايران متلاشی كرده ايم اما آن 20 باند اصلی در افغانستان هنوز هستند. از 7 ميليون دستگيری بعد از انقلاب نصفش مربوط به مواد مخدر بوده است كه 70 درصدشان معتاد بوده اند و 40 درصدشان درمان نشده اند.

50 هزار نفر در مرزها درگير هستند. وقتی اين تعداد نيرو درگير است احتمال فساد هم بالا مي‌رود. روزانه 800-700 ميليون تومان فقط در مرز خرج مي‌شود. اگر پول يك روز را خرج رسانه‌ها كنيم چه مي‌شود؟ پارسال 4000 نفر در خيابان‌ها مردند.

س- در ساير مناطق جهان، اكثر جاهايی كه محل ترانزيت موادمخدر هستند مثل بندرها و بازارچه‌های مرزی، از نظر اقتصادی به سرعت رشد مي‌كنند اما در ايران اين قضيه اصلاً پيش نيامده و منطقه با وجود جابجايی چندين ميليون دلار به همان صورت سنتی مانده، علت آن را چه مي‌دانيد؟

ج- شايد سيستم پولشويی جوری بوده كه نتوانستند سرمايه‌گذاری كنند. پول‌های قاچاق جاهای مشخصی سرمايه‌گذاری مي‌شود. يكی از جاها كشورهای همسايه است. شايد در داخل امنيت پولی نداشته‌اند كه سرمايه‌گذاری نكرده‌‌اند. قطعاً يك درصدی از پول‌ها را داخل پولشويی كرده‌اند.

س- توزيع جغرافيايی اعتياد در ايران به چه شكل است؟

ج- كار تحقيقی در اين مورد را در دستور كار گذاشته‌ايم كه بفهميم چرا در كهكيلويه شيوع اعتياد نسبت به كرمانشاه كمتر است؟

طبق نتايج يك تحقيق 90 درصد مردم از بچه‌هايشان در برابر اعتياد نگرانند.

س- اين درست است كه تعدادی از مديران دولتی و نيروی انتظامی با باندهای موادمخدر در ارتباطند؟

ج- رهبر معظم انقلاب در جلسه‌ای با فرماندهان نيروی انتظامی فرمودند كه با افراد داخل خودشان كه با باندهای قاچاق همكاری مي‌كنند شديداً برخورد كنند. شورای عالی امنيت ملی هم طی مصوبه‌ای اشد مجازات را برايشان در نظر گرفته. سردار قاليباف هم اعلام كردند كه از رشوه‌های پيشنهاد شده 35 درصد توسط نيروی انتظامی بوده و 65 درصد پيشنهاد مردم بوده. سردار قاليباف خيلی برای سالم‌سازی تلاش مي‌كند. سال گذشته 5000 نفر را به همين خاطر اخراج كردند. فسادی كه رهبر فرمودند در عرصه اقتصادی هست عامل همين‌هاست.

طبق يك تحقيق، معتاد برای رسيدن به مواد فقط 20 الی 30 دقيقه وقت لازم دارد. شبكه توزيع قند و شكر هم اين‌طور نيست.

س- درست است كه سن اعتياد به راهنمايی رسيده؟ علت گرايش نوجوانان زير 15 سال به موادمخدر را چه مي‌دانيد؟

ج- اينها اكثراً بچه‌های خانواده‌های معتاد هستند...

س- فقط همين عامل؟ شما خودتان در يك مصاحبه گفته بوديد كه 20 نفر قاچاقچی زير 12 سال در زندان هستند.

ج- خب، عامل اقتصادی را هم ناديده نمي‌شود گرفت. دوست ناباب هم هست!

اختاپوسی از مافيا بر سيستم سايه افكنده است. بودجه مبارزه با موادمخدر را كه دولت هزينه مي‌كند توسط يك گروه اقتصاددان محاسبه كرده اند. بالای 700- 600 ميليارد تومان تا الان حساب كرده‌ايم. الان از 60 ميليارد تومان بودجه حداكثر 4-3 درصد مال ماست و بقيه را به نهادهای ديگر مي‌دهيم.

س- چرا در ايران اكثر معتادها همزمان از قرص، حشيش، ترياك و هروئين استفاده مي‌كنند؟

ج- در اين مورد بايد تحقيق شود.  روند همان روند است. البته قاچاقچي‌ها در اين 3-4 سال به علت مشكلات خودشان هروئين را ارزان كردند و در آن مقطع مصرف هروئين زياد شد.

س- عنوان شده كه 40 درصد سرقت‌ها به خاطر اعتياد است، نيمی از زندانيان هم در رابطه با موادمخدر دستگير شده‌اند، وضعيت جرايم مرتبط با موادمخدر چطور است؟ ظاهراً اگر مشكل موادمخدر حل شود، زندان‌ها خالی مي‌شوند.

ج- تا سال 82، 7 ميليون دستگيری بوده كه سه ميليون نفر آنها مستقيماً با موادمخدر ارتباط داشته‌اند. 25 درصد بقيه هم جرايم مرتبط با موادمخدر هستند. بايد روی اين كار تحقيقی جامع كرد. 70 درصد مفاسد كشور به موادمخدر برمي‌گردد. سازمان زندان‌ها به همين دليل اعلام كرد كه ديگر معتاد به زندان راه نمي‌دهم الان بچه‌هايی هستند كه معتاد به بنزين هستند. بايد برای اينها جايگزين پيدا كرد.

س- چرا از آيات عظام برای صدور فتوا كمك نمي‌گيريد؟

ج- در اين زمينه يك وحدت نظر هم وجود دارد، اما مگر اين قضيه چقدر تأثير دارد، 20 درصد، 30 درصد. ما برای آن 5/96 درصد جامعه كه سالم هستند چه برنامه‌ای داريم كه به سمت اعتياد نيايند؟

ما بايد استراتژی فرهنگی را عوض كنيم. بايد خط قرمزهای فرهنگی را به حداقل برسانيم. الان 90 درصد ورزش ما مشكل دارد. واقعاً چقدر كتابخوانی فرهنگ شده؟ جالب است در يك تحقيق آمده بود كه استان‌های شمالی تلويزيون‌های كشورهای همسايه مثل روسيه را مي‌بينيد اما شب‌هايی كه تلويزيون خودمان برنامه خوب دارد 80 درصد آن را تماشا مي‌كنند. اين تازه مال زمانی است كه ويدئو هم قاچاق بود. درست است كه اصول و ارزش‌ها بايد حفظ شود، اما نبايد همه چيز را كه اصول كرد!

س- فكر مي‌كنيد بعد از انتخابات 84، هنوز همين رويه كاهش آسيب ادامه پيدا كند؟

ج- الان هم ستاد، ستاد متنوعی است. از بسيج در ستاد هست، نيروی انتظامی هست. 90 درصد اينها به اين نگاه رسيدند كه بهترين برخورد همين است. به هر حال نگاه محوری نگاه اجتماعی است كه بايد اين نگاه را برجسته كنيم. ما به دنبال اين هستيم كه يك سازمان ملی با يك نظارت ملی داشته باشيم.

تجربه مقابله و درمان حداكثر 15-14 درصد موفق بوده. دنيا 20 سال است كه روی كاهش تقاضا كار مي‌كند و توانسته موادمخدر را 90-80 درصد مهار كند و با سياست كاهش آسيب‌ در برخی كشورها ايدز را به صفر رسانده‌اند.

در سال 1382 از سرجمع اعتبارات 35 ميليارد تومانی ستاد مبارزه با موادمخدر 5/2 ميليارد تومان به وزارت آموزش و پرورش، 400 ميليون تومان به وزارت بهداشت، يكصد ميليون تومان به وزارت علوم، 1/1 ميليارد تومان به وزارت فرهنگ، 5/1 ميليارد تومان به سازمان صدا و سيما، 710 ميليون تومان به سازمان بهزيستی، 655 ميليون به سازمان زندان‌ها، 5/2 ميليارد تومان به سازمان تربيت بدنی، يكصد ميليون تومان به سازمان تبليغات، 300 ميليون تومان به نيروی مقاومت بسيج و يكصد ميليون تومان به كميته امداد به منظور فعاليت‌های فرهنگی و پيشگيرانه بودجه تخصيص يافته است.

اين بودجه در سال 1383 از سرجمع اعتبارات بيش از 60 ميليارد تومانی ستاد مبارزه با موادمخدر برای وزارت آموزش و پرورش 5 ميليارد تومان، وزارت فرهنگ 2/2 ميليارد تومان، وزارت بهداشت 15/1 ميليارد تومان، وزارت علوم 400 ميليون تومان، سازمان صدا و سيما 8/2 ميليارد تومان، سازمان بهزيستی 0247/3 ميليارد تومان، سازمان زندان‌ها 7025/1 ميليارد تومان، سازمان تربيت بدنی 049/6 ميليارد تومان، سازمان تبليغات اسلامی يكصد ميليون تومان، نيروی مقاومت بسيج 600 ميليون تومان، كميته امداد امام(ره) 200 ميليون تومان و حوزه هنری سازمان تبليغات يكصد ميليون تومان مصوب شده است. اين بودجه در سال 1383 نسبت به سال 1382 از رشد بسيار بالايی برخوردار بوده است. به طوری كه تقريباً بودجه اكثر دستگاه‌ها 2 برابر شده است.