محمد خاتمی برای نخستين باز پس از پايان دوره رياست جمهوری در مشهد سخنرانی كرد. حضور خاتمی درمشهد، استقبال آيت‌الله واعظ طبسی توليت استان قدس از وی، سخنرانی او در صحن حرم امام هشتم و مضمون اين سخنان همگی از نقش جديد وی در اينده سياسی ايران حكايت دارد.

 خاتمی در سخنان خود تاكيد كرد كه رهبر جمهوری اسلامی دير يا زود قربانی فضای جديد ترور و خشونتی است كه تحجر و مقدس مآبی به‌نام اسلام در كشور بوجود می‌آورد. وی جريان جديدی كه در كشور بوجود امده است را گونه ای ديگر از القاعده و طالبان ارزيابی كرد. وی گفت بايد دربرابر اين جريان ايستاد حتی اگر نياز به قربانی داشته باشد.

خاتمی گفت: آنها كه در زمان امام انقلاب را انحراف می‌ناميدند، امروز ابزارشان خشونت، تهمت و ترور شخصيت افراد است... مشكل امروز ما فقط سنت پرستی، ظاهر پرستی و سطحی نگری نيست، مشكل اين‌است كه اين سطحی نگری دارد به صورت يك سازمان در می‌آيد تا خود را تحميل كند.

من ترديدی ندارم اگر اين روال ادامه يابد اين جريان قطعا در مقابل رهبری معظم انقلاب هم خواهد ايستاد.

اين مشكل، اكنون مشكل جهان اسلام است. اين جريان در ديگر كشورهای اسلامی به صورت القاعده و طالبان ظهور كرده است.

امروز همان تحجر و مقدس مآبی با لعاب تحليل‌های فلسفی دارای سازمان فكری - تشكيلاتی می‌شود تا خودش را به عنوان انديشه اصيل اسلامی تحميل كند."

(در واقع اشاره خاتمی آشكارا به به آيت‌الله مصباح يزدی است كه در گذشته نيز سازمان فكری – تشكيلاتی خود را داشت اما اكنون اين تشكيلات به يك سازمان دولتی تبديل می‌شود.)
خاتمی ادامه داد: هر دو اين جريان چه به شكل القاعده و چه به شكل مكتب فكری- فلسفی، تغذيه كننده دشمن خارجی هستند.

محمد خاتمی دشمن خارجی را دومين تهديد كننده امروز جهان اسلام خواند و گفت: امروز ميراث‌خوار بزرگ استعمار آمريكاست كه از اينكه كشورهای بزرگ و پيشرفته در جهان اسلام ايجاد شوند هراسان است، لذا مدام تكرار می‌كند كه اسلام ضد حقوق بشر يا ضد انسانيت است.

خاتمی با اشاره به پرونده هسته‌ای ايران گفت: مشكل ما، مشكل استفاده از انرژی صلح‌آميز هسته‌ای نيست. مشكل ما فن‌آوری است. زيرا آنها سالهاست كه در مقابل پيشرفت‌های ما در عرصه فن‌آوری تحت عنوان دست‌يابی به فن‌آوری‌های دو منظوره ايستاده‌اند.

وی دشمن خارجی و داخلی در جهان اسلام را مكمل هم خواند و گفت:‌اگر امروز از سوی دشمن خارجی به اسلام حمله می‌شود و اسلام را منشا خشونت می‌دانند و بهانه برای هجوم و نابود كردن پيدا می‌كنند با استفاده از دشمنان داخلی است كه اسلام را خشونت پرور می‌داند. اين اسلام در برابر اسلامی است كه حضرت امام در دنيا معرفی كرد. امام اسلام ايمان، اسلام اخلاق، اسلام آزادی خواهی و اسلام پيشرفت را طرح كرد تا از جمهوری اسلامی الگويی بسازد كه در دنيای امروز بتواند شرق و غرب و جهان اسلام را به خود جلب كند.  

خاتمی در سخنانی پرمعنا گفت:
بايد در مقابل اين جريان ايستاد حتی اگر نياز به قربانی داشته باشد. همانطور كه علی (ع) قربانی اسلام جهالت شد، امروز اگر جامعه ما قربانی می‌خواهد بايد با كمال ميل اين قربانی را پذيرفت؛ چه قربانی آبرو وحيثيت باشد چه قربانی جان."

دراين مراسم حضور نيروهای امنيتی بسيار اندك گزارش شده است. اين امر هم حكايت از تهديدهای معين و اشكار نسبت به انتقادكنندگان از دولت تازه است و هم حاكی از عزم خاتمی بر ادامه بيان ديدگاه های خود.

خاتمی ضمن آرزوی موفقيت برای رييس‌جمهور جديد گفت: اين مناصب، مناصب گذار است و آنچه می‌ماند خدمت به اين ملت است كه بايد از حيثيت و شرف او دفاع كرد.
خاتمی گفت: علي(ع) به رغم آنكه معصوم است و منصوب از طرف خدا اما اين درس را به جوامع بشری داده است كه می‌گويد: حكومت را نمی‌‌‌پذيرم مگر اينكه از طرف مردم باشد.
وی اين نوع حكومت را در مقابل حاكمانی خواند كه خود را ظل‌الله می‌ناميدند اما با زورگويی بر مردم حكومت می‌كردند.

خاتمی علي(ع) را مظهر عدالت خواند و گفت: امام علی (ع) در برابر فقر و تبعيض بی‌تاب بود اما عدالت را تنها در اين موارد نمی‌‌‌ديد، عدل علي(ع) فراگير بود.  بزرگترين شاخصه عدالت خواهی علی (ع) حرمت داشتن انسان است؛ زيرا برای علی (ع) مخالف و موافق يكسان بودند. علی (ع) با مخالفان خود هيچگاه برخورد نكرد. او با مخالفان خود نجنگيد و امكانات را هم از آنها دريغ نداشت.

- خاتمی در فرودگاه بين‌المللی شهيد هاشمی‌نژاد مشهد مورد استقبال حسن رسولی، استاندار خراسان رضوی و آيت الله واعظ ‌طبسی، توليت آستان قدس رضوی قرار گرفت.

- خاتمی با پرواز عادی به همراه خانواده به شهر مشهد سفر كرده بود.

- وی در بدو ورود به مشهد مقدس راهی حرم مطهر امام رضا(ع) شد.

- سخنرانی خاتمی در صحن جامع رضوی با ‌1 ساعت تاخير برگزار شد.

- خاتمی در بدو ورود به صحن جامع رضوی با صلوات و كف‌زدن مورد استقبال جمعيت قرار گرفت.

- مردم با ورود خاتمی با شعارهايی همچون «خاتمی خسته نباشی، خاتمی خاتمی خدا به همراه تو، خاتمی چهارسال ديگه منتظريم» از وی استقبال كردند.

- عده‌ای از دختران دانشجو با در دست داشتن پلاكاردی كه روی آن نوشته شده بود "هنوز هم می‌گوييم خاتمی” از وی استقبال كردند.

- بر روی يكی از پلاكاردها نوشته شده بود: باز هم می‌گوييم خاتمی دوستت داريم و در طرف ديگر آن نوشته شده بود خاتمی خسته نباشی.

- نيروهای امنيتی و خدماتی در اين مراسم بسيار اندك بودند به‌طوريكه با شروع سخنرانی خاتمی تعداد زيادی از مردم با عبور از ميله‌های جايگاه ويژه، وارد اين محل شدند.