محمد خاتمی، ديروز(چهارشنبه)، شايد برای آخرين بار بعنوان رئيس جمهور در جمع خبرنگاران حاضر شد و به پرسشهای آنها پاسخ گفت.

خاتمی درباره مذاكرات حساس اتمی كه قرار بود شب گذشته پايان يابد گفت:

ما تصميم گرفتيم بگوييم فن‌آوری و غنی‌سازی در حال تعليق خواهد بود، اما برای تشكيلات اصفهان گام‌هايی را برخواهيم داشت. پس از آن با دوستان اروپايی تماس گرفته و اعلام كرديم كه اين تصميم قطعی است. آنها نيز از نماينده‌ی ما آقای دكتر روحانی دعوت به نشست كردند و ما نيز به آنها گفتيم كه اگر نحوه‌ اجرای تصميم ما با موافقت شما باشد، انجام می‌دهيم، اما اگر بهانه‌ای بگيرند، به نتيجه‌ای نخواهيم رسيد و آنها گفتند كه با نظر مساعد ما به مذاكره می‌نشينند. از همين رو ديدار بروكسل طی يكی دو روز اخير انجام گرفت و آماده‌ايم با توافق پيش برويم. البته، مذاكرات اخير به آن صورت راضی‌كننده نبود، اما منفی هم نبود.

خاتمی درباره انتخابات، مشاركت مردم و نامه رهبر به شورای نگهبان گفت:

هر دولتی با مشاركت انبوه مردم بر سر كار بيايد، برايش بهتر است.

متاسفانه از نامه‌ رهبری به شورای نگهبان برخی حكم حكومتی را برداشت كرده اند. من اين حكم را حكومتی نمی‌دانم؛ زيرا ايشان در اين صورت می‌فرمود فلانی و فلانی بايد بيايند؛ در حالی كه در نامه‌ای به ارگان زير نظرشان مساله را ارجاع دادند و اين به تصميم شورای نگهبان بستگی داشت. بحث حكومتی بودن يا نبودن اين دستور، يك بحث انحرافی است و مهم اين است كه در انتخابات، همه‌ سليقه‌ها شركت داشته باشند. معتقد نيستم كه هر اظهارنظر رهبری را حكم حكومتی بدانيم. ايشان اظهارنظری می‌كنند و هر حرف منطقی بايد انجام شود. حكم حكومتی در مواردی مانند جنگ مطرح می‌شود. همان‌گونه كه امام فرمودند به جبهه برويد و يا زمانی فرمودند مصلحت نيست به حج برويم. نبايد جايگاه حكم حكومتی را پايين آورد. موارد جزئی، حكم حكومتی نيست. مصلحت‌انديشی است كه به دستگاه‌های ذی‌ربط واگذار می‌شود.

خاتمی‌بی‌آنكه نامی از ملی مذهبی‌ها و يا نهضت آزادی ببرد گفت:

ملاك مردم‌سالاری، استفاده از همه‌ نيروهاست. حتی وسيع‌تر از آن‌چه انجام گرفته بايد انجام شود. اصلاحات با آمدن يكی دو نفر يا نيامدن آنها شكست نمی‌خورد و ادامه خواهد يافت، در اين راستا كسانی كه خود را با خواست مردم هماهنگ نكنند، دفع می‌شوند.

در مورد برگزاری انتخابات و جلوگيری از تقلب در آن نيز خاتمی گفت:

من عهده‌دار اين هستم كه مردم بدانند هرچه به صندوق می‌اندازند، همان رای بيرون می‌آيد. از سوی ديگر، همه‌ از رهبری گرفته تا ارگان‌های پايين‌تر مراقب باشند تا افرادی كه برنامه‌ای را مطرح می‌كنند، عملی شود.

خاتمی در باره مقابله 8 ساله‌ای كه با نظرات اصلاحی او شد گفت:

از مخالفان و موافقانش گلايه دارم كه چرا اين مساله را درك نكردند كه مردم به انديشه و فكری رای دادند، اما آنها برای عملی شدن اين انديشه و فكر كمكی نكردند. می‌شد از اعتباری كه در دنيا پيدا كرده بوديم، زمينه‌هايی كه برای پيشرفت و اشتياقی كه در جامعه برای استقرار دموكراسی ايجاد شده بود، بهتر استفاده كنيم. اميدواريم در آينده اين‌گونه باشد.

خاتمی در باره اكبرگنجی گفت:

 با زندانی كردن افراد مخالفم مگر اين كه صد در صد موازين قانونی رعايت شده باشد. نمی‌خواهم قضاوت كنم، به خصوص در اين موقعيت كه معتقدم در اين اواخر مواضع بسيار روشن و دلگرم‌كننده حضرت آيت الله‌هاشمی شاهرودی ما را به وضع بسيار بهتری اميدوار می‌كند.

فكر می‌كنم آيت‌الله‌هاشمی شاهرودی پس از آن كه بر قوه‌ قضاييه تسلط پيدا كردند، با طرح مسائل مورد نظرشان به لحاظ نظری تحولات بسيار خوبی ايجاد شد. بايد به پياده‌كردن آن كمك كرد و همان‌گونه كه ايشان گفتند اميدواريم هيچ كس به ناحق دستگير نشود و خلاف موازين قانونی، انسانی و اسلامی مورد مواخذه قرار نگيرد و با اتهامات واهی حيثيت و آبروی او نرود كه متاسفانه در كشور ما زياد اين‌گونه شده است.

من دلم می‌خواهد هر زندانی از زندان خارج شود. در مورد گنجی نيز من در امور قوه‌ قضاييه دخالت نمی‌كنم امابا دوستان خود صحبت كرده‌ايم و اميدواريم كه با توجه به اين كه حال به حق يا به ناحق معتقدم ايشان مستحق به اين وضع نبود، راه‌هايی وجود دارد كه طبق موازين اجازه بدهيم يك زندانی پس از گذراندن مدتی از زندان بيرون بيايد و اميدوارم حضرت آيت‌الله شاهرودی از اين وجه استفاده كنند.

تلاش كرده ام با آرامش روند آزادی گنجی طی شود و با آيت الله شاهرودی نيز دراين رابطه صحبت داشته ايم.

درباره جلوگيری از تقلب در انتخابات يكبار ديگر خاتمی گفت:

از همه مسوولان خواسته‌ام كه از امكانات دولتی استفاده نكنند. تخلفات نيز پی‌گيری می‌شود. در اين راستا هيات سه نفره‌ای هم تشكيل شده و آقای شاهرودی نيز لطف كرده و نماينده‌ خود را معرفی كرده‌اند كه به همراه وزير كشور و وزير اطلاعات به صورت ناظر عالی در امر انتخابات عمل می‌كنند و هر كس تخلف كند به قوه‌ قضاييه تحويل خواهد شد.

در پاسخ به سوالات پراكنده‌ خبرنگاران درباره عدم شركت معين در انتخابات نيز ختمی گفت:

ايشان حتما شركت خواهد كرد و خدای نكرده در غير اين صورت يك اشتباه استراتژيك كرده است.

درباره مناسبات با امريكا خاتمی گفت:

آمريكا حتی حاضر نشده است جمهوری اسلامی را به عنوان يك واقعيت بپذيرد و متاسفانه جايی كه قدرت باشد ولی تدبير و فكر نباشد فاجعه ايجاد می‌شود. چنانچه در عراق شكل گرفت. گزارش‌های غلط مبنی بر وجود سلاح‌های كشتار جمعی در عراق باعث فاجعه‌ای شد كه امروز می‌بينيم. صدام بايد می‌رفت ولی نه با اشغال عراق توسط آمريكا. امروز نيز بر اساس اطلاعات غلط آمريكا در وزارت خارجه‌اش تصميم‌گيری‌های اشتباهی می‌شود كه می‌خواهد به ايران نفوذ كند و هميشه هم شكست می‌خورد. تعامل با كسی كه می‌گويد شما نبايد باشيد ممكن نيست. آنها بايد واقعيت وجود جمهوری اسلامی را قبول كنند. امريكا مواضع نادرستی در مورد ايران دارد.

خاتمی در باره مذاكرات پشت صحنه برای پس گرفتن نامه و تصميم شورای نگهبان، كه اين روزها حدادعادل خود را مبتكر آن معرفی كرده و در پی كسب اعتبار برای خويش است گفت:

 اعتراض نسبت به روند بررسی صلاحيت‌ها به مركز قانونی اعلام شد. اعتقاد ندارم كه بلافاصله بايد رهبری را وارد قضيه كرد. البته قبل از اين كه آقای حداد با ايشان بنشيند، ايشان به اين نتيجه رسيده بودند كه اين مساله قابل بررسی است و پی‌گيری می‌شود. غير از حداد عادل خيلی كسان ديگر نيز به ايشان رجوع كردند و نظراتشان را گفته بودند.

خاتمی در باره رياست جمهوری زنان گفت:

اگر بر عهده‌ من بود، می‌گفتم می‌توانند رييس جمهور شوند. بالاخره مراجع قانونی انشاء الله به اين نتيجه برسند كه خانم‌های ما با شايستگی‌هايی كه دارند، همه چيز از جمله رييس جمهور می‌توانند بشوند.

در پاسخ به اين سئوال كه چه برنامه‌هايی در دولت خاتمی ناتمام ماند كه دولت بعدی بايد پيگيری كند، خاتمی گفت:

مهم‌ترين كاری كه مانده است اول به توافق رسيدن در رعايت حقوق شهروندی، دوم هدفمند كردن يارانه‌ها به نفع طبقات محروم و بعد رشد اقتصاد است.

درحاشيه

خاتمی امروز بار ديگر در پاسخ به سوال خبرنگاران مانند هميشه بر ايده‌هايی كه از آغاز رياست جمهوری‌اش بر آن‌ها تاكيد داشت، پافشاری كرد. همان واژه‌ی مردم‌سالاری دينی، استقلال، آزادی، اهميت به رای مردم و...

امروز خبرنگاران حوزه‌ دولت كه همگی پس از مدتی در يك جا گرد آمده بودند از فرصت استفاده كردند و درباره‌ی موضوعاتی مانند سفر آموزشی خبرنگاران از سوی وزارت ارشاد، برخورد يك نماينده‌ی مجلس با خبرنگاران، مسايل هسته‌يی و از همه مهم‌تر انتخابات رياست جمهوری به اظهارنظر پرداختند. از جمله درباره شكل و شمايل ظاهری آنها، وجهه بين المللی شان و...

حدود پنجاه خبرنگار و عكاس داخلی و خارجی در مصاحبه روز گذشته خاتمی حضورداشتند. همه آنها دراين انديشه بودند كه تا چند ماه ديگر بايد منتظر چه كسی باشند تا از پله‌های ساختمان دولت پايين بيايد و آن كه می‌آيد به آن‌ها پاسخ  خواهد داد؟

يكی می‌گفت: اگر ... رييس‌جمهور شود، از پله‌ها پايين نمی‌آيد. می‌گويد صندلی بياوريد تا از همين بالا جوابتان را بدهم. سوال‌ها هم چك می‌شود.

و ديگری می‌گفت: اگر ... بيايد هيچكدام از جمله‌هايش فعل ندارد و تنظيم خبرش پدر در می‌آورد.

بعضی اصرار داشتند كه بگويند يكی از كانديداها در انتخابات شركت نخواهد كرد.

در مورد بعضی از كانديداها هم اظهارنظری نمی‌شد.

خاتمی همانگونه كه او را ”سيد خندان“ ناميده‌اند، با لبخند هميشگی پشت تريبون قرار گرفت و با تكرار سه «سلام» به خبرنگاران گفت «من نيز دلم برای شما تنگ می‌شود». در فرصتی يك ناهار با هم خواهيم خورد، فقط برای اين كه بدانيد دوست‌تان دارم و نه به اين زودی، كه فكر كنيد چون با شما كار دارم اين كار را كرده‌ام.

از رييس‌جمهور پرسيده شد كه آيا روند بررسی اوليه از سوی شورای نگهبان را سياسی می‌دانيد، خاتمی كه سعی داشت از ورود به چنين بحث‌هايی پرهيز كند به آن خبرنگار گفت: از رشد نيروی خبری لذت می‌برم. خيلی هم رنج كشيديد و اميدوارم نسبت به مسايل تحليل مناسب داشته باشيد.

خاتمی كه در زير آفتاب ظهر و پس از خستگی جلسه هيات دولت ايستاده و به خبرنگاران پاسخ می‌داد، بعد از اين كه به همه‌ی پرسش‌های اوليه مطرح شده از سوی خبرنگاران پاسخ داد اجازه رفتن خواست، ولی خبرنگاران اصرار داشتند كه او بماند و خاتمی به آن‌ها گفت كه بايد بعد از اينجا برود و نماز بخواند، با وزير خارجه يك كشور ملاقات كند، بعد از ظهر به افتتاح يك بيمارستان برود و حتی به شوخی گفت كه بايد بروم و دندان‌هايم را مسواك كنم.

زمانی كه رييس‌جمهور در پاسخ به سوالی تاييد كرد كه اگر برعهده‌اش بود به زنان اجازه‌ی رييس‌جمهور شدن می‌داد، خبرنگاری گفت كه شما حتی يك وزير زن هم در كابينه‌تان نداريد و خاتمی با شوخی اظهار داشت كه من معاون رييس‌جمهور دارم كه هم كار وزير را می‌كند و هم در مقابل مجلس مسوول نيست.

خاتمی در حالی تريبون را ترك كرد كه به خبرنگاران گفت از همه‌تان متشكرم. هر چند كه محافظان بين رييس‌جمهور و خبرنگاران خط قرمز تعيين كرده و تمام اقدامات امنيتی را رعايت كرده بودند ولی خاتمی از اين خط گذشت و به جمع خبرنگاران آمد، با آن‌ها احوالپرسی كرد. به سوالات پراكنده‌شان پاسخ داد و در پاسخ به درخواست آن‌ها بر روی همان پله‌هايی رفت كه خبرنگاران پيش از آمدنش يك به يك كانديداها را در حال پايين آمدن از آن تصور كرده بودند. خاتمی ايستاد و با خبرنگاران عكس يادگاری گرفت. او می‌خنديد و با حوصله بود و خستگی باعث نشد تا از هجوم خبرنگاران برای احاطه‌اش در عكس‌ها بدخلقی كند.

در بخشی از حاشيه‌ی اين پرسش و پاسخ، رييس‌جمهور به خبرنگار شبكه‌ی فوكس (VOX) آلمان، گفت: من آلمان را دوست دارم و حدود چهار سال در آلمان بوده‌ام. خبرنگار آلمانی نيز گفت: من هم ايران را خيلی دوست دارم و فارسی بلند نيستم كه دارم ياد می‌گيرم. خاتمی ادامه داد: من هم شايد دوباره به آلمان بيايم و آلمانی ياد خواهم گرفت.

عكاسان و فيلمبرداران هنگامی كه رييس‌جمهور قصد سوار شدن بر اتومبيل خود را داشت، از او خواستند كه برای آنان دست بلند كند. خاتمی به آنان گفت: هنوز برای خداحافظی كردن و دست بالا بردن وقت مانده است.

رييس‌جمهور هنگام سوار شدن در ماشين برای خبرنگاران دست تكان داد و خبرنگاران می‌گفتند آقای خاتمی اين آخرين دست تكان دادن نباشد. باز هم بياييد.

خبرنگاران از خاتمی خواستند تا پايان كار دولتش، جلسات پرسش و پاسخ با او ادامه يابد. جالب اينجا بود كه امروز حتی برخی از خبرنگاران رسانه‌های منتقد خاتمی، می‌گفتند؛ ديگر محال است چنين رييس‌جمهوری ببينيم.