نامه مهرجوئی به رئیس صدا و سیما
"هامون" تکه پاره شد، تا شاید
تاریخ ایران از صفویه آغاز شود!
«داريوش مهرجويي» در پي
پخش فيلم «هامون» از برنامه «سينما ماوراء»،نامه‌اي به «عزت
الله ضرغامي» رياست صدا و سيما نوشت و به حذف بخش‌هايي از اين
فيلم اعتراض كرد.
دراین نامه آمده است:
بدين وسيله به استحضار مي‌رساند كه نمايش فيلم «هامون» از شبكه
چهار سيما چند هفته پيش در برنامه "سينما ماوراء" ــ براي بار
سوم از شبكه‌هاي سيما ــ برخلاف نمايش‌هاي پيشين كه حذفيات
بسيار اندك داشت، اين بار حدود 40
مورد از اين فيلم حذف شده بود. از صحنه‌هاي كوتاه تا بلند و
نيز گفت‌وگوها. مي‌دانيد كه اين فيلم، به اعتبار منتقدان و
تماشاگران و مدرسان رشته سينما در دانشكده‌ها، از آثار مهم
تاريخ سينماي ماست، و به اعتبار آن‌ها نوعي «فيلم‌كالت» (ستوده
و محبوب) به حساب مي‌آيد و بارها و بارها توسط تماشاگران مشتاق
ديده و بررسي شده است.
صحنه‌هايي از اين فيلم حذف شده كه با هيچ گونه معيار اخلاقي،
ديني و زيباشناختي مطابقت ندارد و كاري است بي‌معنا و
دل‌بخواهي، و انگار بيش‌تر به قصد مغشوش و نامفهوم ساختن آن
صورت گرفته. جوهره اصلي فيلم كه همان رابطه عشق و دين يا عشق و
ايمان است كلاً از ميان برداشته شده. مثلاً صحنه تعليم نماز به
هامون كوچك هشت‌ساله توسط مادرش حذف شده. من به عنوان نويسنده
و كارگردان اين فيلم هميشه فكر مي‌كردم كه اداي كلمات مقدس
نماز در سكوت سينما، خود نوعي نماز جماعت است، كه تماشاگر و
بازيگر، مردم همراه با هامون كوچك، در آن سهيم شده‌اند... يا
صحنه كوتاه گذاشتن گردن‌بند حضرت علي (ع) در كف دست هامون. اين
صحنه نيز حذف شده. همه صحبت‌هاي مربوط به ابراهيم خليل‌الله و
عمق عشق و اهميت ايمان او، همراه با صحبت‌هاي مربوط به كتاب
«ترس و لرز» كيركگور كه موضوع اصلي و ايده فيلم است نيز حذف
شده. صحنه‌هاي ديدار هامون با مادربزرگ در خانه قديمي، و
صحنه‌هاي ديدار با مادرزن (خانم توران مهرزاد) نيز حذف شده. و
نيز صحنه‌هايي از عزاداري و سينه‌زني در خانه قديمي هامون. و
صحنه‌هاي بيمارستان و ديوانگي هامون. اما بي‌معناترين حذف‌ها
صحنة دادن كتاب‌ها به مهشيد است كه در آن از ميان كتاب‌هاي
«آسيا در برابر غرب»، «فراني و زويي» و غيره، فقط كتاب «دميان»
اثر هرمان هسه نويسنده عارف‌مسلك آلماني حذف شده است. يا در
صحنه ورق زدن كتاب نقشه‌هاي ايران‌زمين، كه از هخامنشيان، بعد
ساسانيان و سپس سلجوقيان شروع و با صفويه و زنديه و قاجاريه و
ايران معاصر اتمام مي‌يابد، در اين صحنه نيز، سه امپراتوري
بزرگ ايران ــ هخامنشيان، ساسانيان و سلجوقيان ــ حذف شده و
فقط از صفويه به بعد مجازند
حضور يابند. اين حذفيات چه معنايي دارند و چرا بايد روي يك
فيلم سينمايي كه هفده سال از ساخت و نمايش آن گذشته و سي‌دي‌ها
و ويدئوهايش در همه جاي دنيا پخش شده و به نمايش درآمده، پياده
شود؟
حدس مي‌زنم كه خود جنابعالي هم از شنيدن اين مطلب به اندازه من
و بسياري از بيننده‌ها و دوستداران اين فيلم شگفت‌زده
شده‌ايد... از اين‌جاست كه ضرورت «نظارت بر نظارت» پيش مي‌آيد،
تا بتوان براي اين هرج‌ومرج نظارتي، اين بي‌منطقي و
غرض‌ورزي‌هاي مفرط فرهنگي كه بر آثار به خصوص نمايشي ايراني
حاكم است، راه حل درستي پيدا كرد. و من مطمئنم كه اين مهم با
بازنگري توسط شما و كارشناسان ارجمندتان در سازمان صدا وسيما،
قابل حل خواهد بود...»
|
