دیکتاتور
همه را
با یک چوب
می راند
مصطفی تاج زاده

1  دیکتاتورها شهروندان را به دو دسته تقسیم می‌کنند؛ موافق یا برانداز. آنان بین منتقد، مخالف قانونی،‌ برانداز غیرمسلح، چریک و تجزیه‌طلب تفاوت قائل نمی‌شوند و همه را به یک چوب ‌می‌رانند. به همین علت در رژیم‌های استبدادی یک منتقد قانونی همانقدر احساس ناامنی می‌کند که یک چریک مسلح و او همانقدر از حقوق مدنی (آزادی بیان، تحزب، تجمع و ...) و سیاسی (مشارکت در حکومت) محروم است که یک تجزیه‌طلب. مجازات سخت و یکسان در برابر رفتارهای کاملاً متفاوت، بسیاری از منتقدان را تشویق می‌کند به جای نقد و اصلاح نظام، سکوت کنند یا کلیت رژیم را به چالش بکشند. علت ناپایداری سیاسی و انقلاب‌خیزی نظام‌های استبدادی همین مساله است، یعنی یکسان‌انگاری "حق" و "حکومت" از یک طرف و احساس ضعف رژیم از بیان انتقادها از طرف دیگر. نتیجه این دیدگاه ضایع کردن "حقوق شهروندان منتقد و مخالف" حکومت است که معمولاً در این رژیم‌ها اکثریت ملت را تشکیل می‌دهند.

2 - در نگرش به اجتماع از رأس هرم، معمولاً بر قدرت و اختیارات حکومت تکیه می‌شود. به‌عکس، در نگاه از پایین، محدود شدن اختیارات حکومت و پاسخگو شدن آن و به رسمیت شناختن عقاید، منافع، علائق و سلایق شهروندان برجسته می‌شود. برپایه چنین دیدگاهی آزادی عقیده و اندیشه و بیان، یعنی حق شبیه دیگری "نیندیشیدن" و متفاوت از سایرین "سخن گفتن و رفتار کردن" رسمیت می‌یابد. چنین منظری بستر تکثرگرایی است و شهروندان را از نظر سیاسی دست کم به سه گروه تقسیم می‌‌کند. اول حزب یا جناح حاکم که علی‌القاعده متکی به آرای اکثریت رای‌دهندگان است. دوم منتقدان و مخالفان حزب یا جبهه حاکم که علی‌الاصول از حمایت اقلیت شهروندان برخوردارند و می‌کوشند با ایجاد دولت سایه و نقد سیاست‌ها و عملکرد جناح اکثریت، اعتماد و رای تعداد بیشتری از شهروندان را به خود جلب کنند تا در انتخابات آتی پیروز شوند و مسئولیت قوه مجریه یا قوه مقننه یا هر دو را رسماً به عهده گیرند. سوم اشخاص و گروه‌هایی که حاضر نیستند در چارچوب قانون فعالیت کنند. بنابراین از حقوق قانونی، از جمله از حق انتشار روزنامه، فعالیت‌های علنی حزبی و نامزد شدن در انتخابات محروم می‌شوند.

.....