یکشنبه در قاهره چه گذشت!
اخوان المسلمین مصر
در پی سازش یا مانور سیاسی؟
فیس بوک - عبدالله شهبازی

در قاهره، شامگاه سیزدهمین روز انقلاب مصر آغاز شده است. پس از تظاهرات بزرگ جمعه، یوم الرحیل، تنش فرونشست، ولی جمعیتی انبوه، به‌رغم بارندگی امروز، همچنان در میدان آزادی قاهره (میدان تحریر) حضور دارد. میدان پوشیده از چادرهاست. شور انقلابی و امید به تغییر حکومت استبدادی مبارک در سیمای مردم به چشم می‌خورد. در ساعات اولیه صبح امروز خبر پذیرش مذاکره با حکومت مصر از سوی حزب غیرقانونی اخوان المسلمین، که بزرگ‌ ترین سازمان سیاسی مصر به‌ شمار می‌رود، دور از انتظار و تکاندهنده بود. حزب فوق پیشتر گفته بود تا زمانی که مبارک در سریر قدرت است مذاکره نخواهد کرد. شاید برخی تحولات پیچیده دیروز این تغییر موضع را سبب شد. شایعات و خبرهایی که بوی جنگ و خون و سرکوب می‌داد. از انفجار لوله گاز در مرز اسرائیل تا شایعات دروغین درباره حمله تروریستی به عمر سلیمان و غیره. سخنان فرانک ویزنر، فرستاده ویژه اوباما، دال بر ضرورت حضور مبارک در قدرت و تجلیل از وی نیز تأثیر داشت؛ هر چند اندکی بعد سخنگوی وزارت خارجه آمریکا این سخنان را موضع شخصی ویزنر خواند. به‌ نظر می‌رسد این سناریو تعمدی و جنگ روانی بود. می‌کوشند با این گونه روش‌ها پتانسیل انقلابی مردم را تخلیه کنند.

مصر دارای چنان اهمیت استراتژیکی است که آمریکا و بریتانیا و سایر قدرت‌های بزرگ غربی به هیچوجه از دست رفتن آن را تحمل نخواهند کرد. اگر چنین شود، قطعاً به راه‌کار اشغال نظامی روی خواهند آورد؛ همان‌گونه که در پی قیام عُرابی پاشا، افسر مصری، چنین شد و قریب به چهار دهه (1883-1922) مصر را به اشغال بریتانیا درآورد. عمر سلیمان، که هدایت عملیات مهار کردن انقلاب مصر را به دست دارد، فردی باتجربه است که به پیوند عمیق با محافل اطلاعاتی منطقه و جهان، و نیز به قساوت شهرت دارد. طبعاً، در برابر او باید پیچیده عمل کرد. از اینرو، هنوز نمی‌توان پذیرش مذاکره با عمر سلیمان را حرکتی منفی خواند و اخوان المسلمین را به این خاطر شماتت نمود.

انقلاب مصر را اخوان المسلمین آغاز یا هدایت نکرد. این انقلابی خودانگیخته و فراگیر بود. هنوز مردم خواستار سرنگونی نظام حاکم و برکناری مبارک هستند و اخوان المسلمین نیز تاکنون، به تبعیت از مردم، همین را می‌گوید. اخوان پیرو امواج انقلابی است نه هادی آن. نقش اصلی با جوانان و دانشجویان است. میزان نفوذ اخوان المسلمین، سازمانی که بیش از هشت دهه از عمر آن می‌گذرد، در میان جوانان و توده مردم روشن نیست، و نیز گمان نمی‌رود تمامی هواداران اخوان از نظر موضع سیاسی یکسان باشند. قطعاً برخی رادیکال‌اند و برخی محافظه‌کار. امروز روز رایزنی‌های پشت پرده بود و روز انتظار.

مصر از نظر سیاسی و فرهنگی دارای چنان موقعیت استراتژیک است که تحولات آن بر تمامی منطقه تأثیرات جدی بر جای خواهد گذارد.