|
این صفحه اول، آخرین شماره هفته نامه توفیق در سال 1351 است که
خبر از توقیف خود داد. یکی از زیرکانه ترین و گویاترین طرح های
یادگار غلامعلی لطیفی کاریکاتوریست بزرگ ایران همین طرحی است
که می بینید. واقعا گاهی یک طرح و یا یک تابلو و یا یک
کاریکاتور باندازه یک کتاب گویای شرایط دوران خود است. توفیق
با ابتکاری کم نظیر دراین طرح و ایجاد یک فاصله کوتاه بین "تو"
و "قیف" به وضوح گفت که توفیق را توی قیف استبداد کردند. چاپ
اول توفیق توقیف شده بود و توفیق اجازه یافت با همین یک صفحه
خبر را به اطلاع خوانندگانش برساند.
توفیق درابتدای سلطنت رضا شاه امتیاز انتشار گرفت اما بعد
ازچند سال توقیف شد و در اواخر سلطنت رضاشاه یکبار دیگر اجازه
انتشار گرفت اما با پرهیز کامل از مسائل سیاسی و مسائل اجتماعی
و روز مملکت و به همین دلیل با استقبال مردم روبرو نشد. پس از
سقوط رژیم رضاشاه در میدان ماند و کاملا سیاسی هم ماند اما با
ظهور نشریه فکاهی- سیاسی "چلنگر" که کاملا چپ و متمایل به حزب
توده ایران بود نتوانست رونقی و میدانی پیدا کند. بهترین طنز
نویسان در چلنگر جمع شده بودند و توفیق از این نظر نیز دچار
کمبود کادر بود. چند سال پس از کودتای 28 مرداد که همه روزنامه
ها و نشریات توقیف شدند جز دو روزنامه رسمی کشور، توفیق مشروط
به این که زیاد تند نرود و به هیچ وجه درباره شاه و دربار او
مطلبی منتشر نکند اجازه انتشار یافت. این بار اغلب نویسندگان
بیکار مانده چلنگر که برخی از آنها از زندان کودتا نیز بیرون
آمده بودند به توفیق پیوستند و به همین دلیل کادر نویسنده و
کاریکاتوریست توفیق کامل و قوی شد.
یکی از قوی ترین و خوش ذوق ترین کاریکاتوریست های آن دوران
بنام غلامعلی لطیفی نیز همکاری خود را با توفیق آغاز کرد.
توفیق پنجشنبه ها منتشر می شد و این شعار او مضمون بسیاری از
طنزها بود "شب جمعه دو چیز یادت نره.... دوم توفیق". توفیق
سیاسی بود اما همانگونه که تعهد داده بود به دربار نزدیک نمی
شد و از چارچوب دولت و مسائل اجتماعی فراتر نمی رفت تا آغاز
دهه 1350 که شاه حتی تحمل این نوع نشریات راهم نیآورد و یک
لیست دیگر از نشریاتی که باید توقیف ومنحل می شدند و
نویسندگانی که ممنوع القلم شدند در اختیار ساواک قرار گرفت و
به اجرا گذاشته شد. توفیق "تو....قیف" شد و برخی کادرهای آن
مانند منوچهر محجوبی و غلامعلی لطیفی کم کم و بی سر و صدا
همکاری خود را با روزنامه کیهان آغاز کردند. یک صفحه طنز در
کیهان دراختیار آنها قرار گرفت اما بدون ذکر نام توفیق. این
دوران را میتوان دوران شکوفائی غلامعلی لطیفی دانست. او و
اردشیر محصص با دو سبک طراحی و کاریکاتور با کیهان همکاری می
کردند. با انقلاب و فرو ریختن تمام دیوارهای ممنوع و سانسور
برخی نویسندگان توفیق که از یادگارهای هفته نامه چلنگر نیز
بودند سعی کردند بار دیگر "چلنگر" را منتشر کنند اما چون با
این نام موافقت نشد نامی هموزن آن انتخاب کردند و هفته نامه
"آهنگر" را منتشر کردند که مشی و سیاستی تند و چپ روانه داشت و
به همین دلیل نیز جزو اولین نشریاتی بود که در جمهوری اسلامی
توقیف شد. غلامعلی لطیفی و منوچهر محجوبی گرداننده اصلی آهنگر
بودند و شماری از کادرهای توده ای چلنگر که با سیاست ومشی
آهنگر موافق نبودند از شماره دوم این نشریه همکاری خود را با
آن قطع کردند. از جمله نصرت الله نوح که اشعار طنز می سرود.
نویسندگان و کاریکاتوریست های چلنگر و توفیق و آهنگر بار دیگر
بیکار و پراکنده شدند که از آن جمع کیومرث صابری که از کادرهای
قدیمی توفیق و نویسنده جوان و در واقع شاگرد محمدعلی افراشته
صاحب امتیاز و سردبیر "چلنگر" بود، سالها بعد، توانست امتیاز
نشریه فکاهی "گل آقا" را بگیرد و تا زمانی که علی خامنه ای
رئیس جمهور بود گل آقا را منتشر کرد و پس از آن زمین را بوسید
و برای همیشه کنار رفت و در اندک زمانی بعد نیز به درود حیات
گرفت. منوچهر محجوبی تن به مهاجرت داد و تا مدتی نیز با برخی
نشریات خارج از کشور همکاری کرد اما از آنجا که هیچ درختی در
مهاجرت میوه آبدار و شیرین به بار نمی آورد، محجوبی نیز از
فعالیت مطبوعاتی در خارج از کشور کناره گرفت و سرانجام نیز در
مهاجرت تسلیم سرنوشت محتوم انسانی شد.
یادی کنیم از نویسندگان و کاریکاتوریست های توفیق که تاریخ
مطبوعات ایران بدون ذکر نام آنها هرگز کامل نخواهد شد:
حسن، حسین و عباس توفیق که بنیانگذاران توفیق بودند، اسدالله
شهریاری، ابوالقاسم حالت (شاعر)، صمد بهرنگی (نویسنده
داستانهای کودکان)، کیومرث صابری فومنی، پرویز شاپور(شوهر
فروغ)، عمران صلاحی (شاعر) بود، غلامعلی لطیفی و بالاخره
کامبیز درم‌بخش.
به تلگرام پیک نت بپیوندید
https://telegram.me/pyknet
@pyknet
پیک نت 24 دی ماه |
