|
آغازگاه شورش در تونس و مصرهنگامی بود که
آن چند نفر که راه ها را از هر سو برخود
بسته می دیدند، برای نشان دادن درماندگی
اقتصادی و استیصال اجتماعی خویش آتش
برجان خود زدند.
اعتراضات در لیبی که 70 در صد نفت و گاز
اروپا را تامین می کند، به سرعت گسترش
یافت و تبدیل به جنگ داخلی شد. معترضان 14
فوریه در بنغازی خواستار دست یافتن به
حقوق بیشتر بودند، نه جنگ داخلی. بر آنها
ظلم شده بود و آنها خواستار اجرای عدالت
بودند، و قذافی دیگرگوشی برای شنیدن
دادخواهی نداشت. خواست های سیاسی پس رفتند
و فریاد "مرگ بر دیکتاتور" جای آن را
گرفت.
در لبنان
جوانان هفته هاست که برای استقرار یک نظام
سکولار به اعتراض برخاسته اند، حتی در
مناطق اشغالی فلسطین نیز جوانان در کار
سازماندهی اعتراضات هستند. آنها خواستار
وحدت احزاب فلسطینی هستند.
در سوریه نیز آشوب شد. رسانه های خارجی و
کنشگران حقوق بشرتاکید می کنند که تظاهر
کنندگان خواستار آزادی و سقوط رژیمی بوده
اند که بنوبه خود تظاهرات را حاصل تحریکات
خارج می داند. هم اعراب و هم غرب با هیجان
چشم به رویدادهای سوریه دوخته اند، شبیه
همان هیجانی که قبلا در مورد مصر وجود
داشت. همانطور که نظام های سیاسی در جهان
عرب متفاوتند، جنبش های اجتماعی آنها نیز
در سطوح مختلفی قرار دارند. در میان این
کشورها، کشورهای آفریقای شمالی از همه
پیشرفته ترند، کشورهای حوزه خلیج فارس که
از لحاظ در آمد ناخالص ملی از ثروتمند
ترین کشورهای جهان محسوب می گردند، از
لحاظ اجتماعی تصویری بسیار محافظه کارانه
از خود ارائه می دهند. سن اکثریت جمعیت در
تمام 22 کشورعضو اتحادیه عرب زیر
25 سال
است ولی میزان بی سوادان میان جوانان 15
تا 25 ساله متفاوت است. در مراکش 30 درصد
در تونس 4 درصد، در مصر 15 درصد و در لیبی
فقط یک در صد است ( لوموند دیپلماتیک مارس
2011) . تعداد کسانی که زیر خط فقر ( با
در آمدی معادل دو دلار آمریکا در روز )
بسر می برند در تونس و لیبی در حدود 10
درصد است، با درنظر گرفتن این که جمعیت
لیبی فقط 6 میلیون نفر و جمعیت تونس 10
میلیون نفر است. از 84 میلیون نفر جمعیت
مصر حدود 50 درصد زیر خط فقر زندگی می
کنند و از جمعیت تقریبا 30 میلیونی یمن
بیش از 60 درصد.
ساختار اجتماعی در جوامع کشورهای عربی نیز
بشدت متفاوت است. در کشورهای لیبی، یمن،
عربستان سعودی، اردن، عراق و کشورهای حوزۀ
خلیج فارس ساختار قبیله ای خانواده بسیار
نیرومند است، در حالی که ساختار اجتماعی
در تونس، الجزائر، مراکش، مصر، لبنان و
سوریه، بویژه در شهرها بیشتر اروپائی
نماست. تقریبا در تمام کشورهای عربی، به
دلیل بی توجهی به مناطق روستائی، جمعیت
از روستاها به شهرها روی می آورند. اکثر
ساکنان این کشور ها مسلمانند ولی جمعیت
مسیحی در کشورهای مصر، اردن، سوریه، و
عراق قابل توجه است. در این کشورها احزاب
مذهبی مانند اخوان المسلمین، حماس، حزب
الله و غیره فعالند ولی هیچ یک از آنها
مانند وهابیون عربستان سعودی هوادار اسلام
تند رو نیستند. همه آنها مخالف دخالت
خارجی و سیاست اشغالگرانه اسرائیل هستند.
این احزاب در جنبش اعتراضی اعراب یا نقشی
ایفا نمی کنند یا اگر می کنند نقشی حاشیه
ایست.
با توجه به این ادعای غرب که گویا
اعتراضات اجتماعی از طریق اینترنت یا
تویتر سازمان یافته اند، باید دید که
اصولا چند در صد از مردم ارتباط منظم با
اینترنت دارند. طبق اطلاعات لوموند
دیپلماتیک در مصر فقط یک پنجم جمعیت با
اینترنت سرو کار دارند. در لیبی 10 درصد،
در یمن در حدود 5 درصد . آنچه مردم را
گرد هم آورد اینترنت، فیس بوک یا توئیتر
نبود، آنها نمی خواستند بیش ازاین مورد
توهین سیاستگران قرار گیرند و می خواستند
بر ترس خود چیره شوند. دلیل تکیه رسانه
های غربی به " رسانه های اجتماعی" بیشتر
ناشی از آن است که به دلیل نداشتن
خبرنگار محلی خود از این وسائل استفاده می
کنند. وضع در یمن، شبه جنگی است. این کشور
فقیر ترین کشور عربی است. پرزیدنت علی
عبدالله صالح از 30 سال پیش در رأس این
کشور قرار دارد، قبل از وحدت دو یمن در
سال 1990 نیز او در یمن شمالی رئیس جمهور
بود. صدها هزارنفر به تظاهرات اعتراضی خود
علیه او که مورد حمایت عربستان سعودی و
غرب قرار دارد ادامه می دهند و خواستار
برکناری او هستند. آمریکا به او " کمک "
مالی و نظامی می کند.
در عراق
هم جنگ است و هم خود در تصرف نیروی
اشغالگر است. عراق از لحاظ اجتماعی و
اقتصادی به خاک سیاه نشسته و اختلافات
مذهبی بیش از پیش کشور را چند تکه کرده
است. اعتراضات مردم که بیشتر جوانها هستند
علیه رشوه خواری و فساد و پارتی بازیست.
آنها خواستار کار هستند و تامین نیازهای
روزمره مانند برق و آب و پایان یافتن
خشونت.
نبرد اصلی در پیش است. ممدوح حبشی، عضو
هیئت مدیره سمینار اقتصادی مصر که سمیر
امین، اقتصاددان چپ مصری، از جمله پایه
گذاران آن است، می گوید: با دوران گذار،
روندی طولانی برای رسیدن به خواست های
واقعی انقلاب آغاز می گردد. "انقلاب
واقعی آن خواهد بود." (متن کامل این مقاله
مهم را از
اینجا
و یا با کلیک
روی عنوان اصلی می توانید بخوانید.) |
